Bộ bài chắn gồm 25 quân bài dưới đây, mỗi quân bài với 4 lá giống nhau, tương tự tổng cùng là 100 lá bài.
Hình ảnh bộ bài chắn
II. CHIA BÀI, BỐC NỌC, BỐC CÁI
hai tới 4 người chơi ngồi vòng tròn trên chiếu, mỗi người được chia 19 lá bài. Những lá còn lại đặt giữa chiếu gọi là Nọc.
cách chia: 2 người cùng chia (2 người thua ván trước nếu chơi 3 người, hoặc hai người ko chéo cánh mang người ù ván trước giả dụ chơi 4 người). Mỗi người lấy khoảng 1 nửa bộ bài, chia rải đều, úp mặt thành 5 phần (2 người chia làm cho 10 phần), sẽ thừa trong khoảng 0 tới 5 quân. Lúc chia xong, lấy 5 phần này bỏ vào 5 phần kia thành 5 phần chung. 5 Lá thừa được đưa cho người thắng ván trước để chọn nọc
Chọn nọc, bốc cái: Người thắng ván trước bỏ 5 lá thừa vào một phần bài bất kỳ để khiến nọc. Rồi rút tự dưng một quân trong nọc, lật ngửa vào 1 phần bài bất kỳ trong 4 phần còn lại – phần này gọi là bài cái, quân lật ngửa gọi là Cái
Việc bốc cái là để xác định người nào được phần bài nào và người nào là người đánh trước hết trong ván:
từ quân cái, xác định được một số (chi là 1, nhị là hai, tam là 3,..). Đếm từ người bốc cái là 1, lần lượt theo chiều tay phải, người tiếp theo là 2, tiếp nữa là 3,.. Đến số của quân cái là người được phần bài cái và được đánh đầu.
chả hạn, nếu chơi 4 người (A,B,C,D) (B và D chéo cánh), B bốc cái được quân thất vạn. Đếm B là 1, C là 2,..lần lượt sẽ là: BCDABCD, tức đến 7 (thất) sẽ là D. Vậy D được phần bài cái. Những phần bài còn lại sẽ tuần tự được đưa cho từng người: Phần ngay bên phải phần bài cái được đưa cho A – là người ngay bên phải người được bài cái (D), phần tiếp nữa đưa cho B & phần bên trái bài cái đưa cho C (C bên trái D).
Để dễ nhớ: nhị (lục) tiến, tứ (bát) tụt, tam (thất) đối. Nghĩa là, như trong trường hợp trên B bốc được thất “đối” => người “đối” với B (là D) được cái. Tương tự, nếu B bốc được nhị văn chẳng hạn, thì nhị “tiến” => người “tiến” với B (là C) được cái.
III. CHẮN, CẠ, BA ĐẦU, QUÈ:
Chắn: Là 2 quân bài y chang nhau. Ví dụ: hai quân chi chi, hoặc hai quân nhị văn
Cạ: Là 2 quân bài giống nhau về số, khác chất. Ví dụ: 2 quân
Ba đầu: Là 3 quân cùng số, khác chất. Vd: Ba đầu cửu là
Què: khi lên bài (sau khi được chia), thường sẽ phải xếp lại bài cho dễ nhìn: Chọn hết những chắn xếp trước, rồi xếp cạ, ba đầu. Các quân lẻ ra gọi là quân Què, xếp ngoài cùng (Những quân này thường được ăn vào/ đánh đi để thêm chắn/ cạ => để tròn bài => ù).
IV. ĐÁNH BÀI
Theo vòng tay phải, mỗi người khi đến lượt sở hữu thể thực hiện: Đánh, Bốc Nọc, Ẳn, Dưới, Chíu, Trả Cửa, Ù
Đánh: Lấy 1 quân trong bài của mình đánh ngửa xuống chiếu bên tay phải.
Chỗ ở giữa hai người chơi cạnh nhau gọi là Cửa. Cửa bên phải của một người gọi là cửa chì của người đấy, cửa bên trái gọi là cửa trên, bên phải là cửa dưới. (Vậy cửa trên của 1 người cũng là cửa chì của người bên trái)
Bốc Nọc: Bốc một lá trong Nọc đặt ngửa vào cửa chì
Ẳn: giả dụ quân bài dưới chiếu hợp mang một quân nào đấy trên tay thành Chắn hoặc Cạ thì sở hữu thể Ẳn: Nhặt quân dưới chiếu đặt ngửa vào lòng, rồi rút quân trên tay đặt ngửa lên trên quân vừa ăn được.
khi 1 người vừa Bốc, thì người đấy được quyền ăn quân vừa bốc đấy. Nếu như ko ăn thì hô “Dưới”, lúc đó, người bên phải được quyền Ẳn. (Nếu người đó cũng ko ăn thì họ với thể Bốc để Ẳn quân chính họ vừa bốc (hoặc lại có thể Dưới).
Chíu: Là bí quyết ăn đặc biệt: Mình sở hữu 3 quân bài giống hệt nhau, dưới chiếu lại mang một quân nữa cũng giống tương tự thì với thể ăn quân dưới chiếu dù quân đó được bất kỳ ai Bốc, hoặc Đánh.
(Chú ý là, Ẳn thì chỉ được ăn quân mình vừa Bốc hoặc quân người cửa trên vừa Dưới, và phải tới lượt mình thì mới được ăn. Nhưng Chíu thì mang thể chíu quân do bất kỳ người nào bốc hoặc đánh, và chưa cần tới lượt vẫn được chíu)
Trả Cửa: lúc một quân được bốc hoặc đánh vào Cửa của người nào đó, dù chưa đến lượt mình, mình vẫn với thể Chíu trước khi người khác ăn (Chíu ưu tiên hơn Ẳn). Sau đấy mình phải Trả Cửa: Đánh một quân thế vào chỗ quân mình vừa Chíu để ván chơi được tiếp tục thường nhật.
Ù: mục tiêu của trò chơi là Ù – đấy là khi 19 quân của mình (gồm cả những quân Ẳn được) hợp có 1 quân vừa bốc trong khoảng nọc (bất kỳ ai bốc) thành 10 bộ (Chắn hoặc Cạ), trong đó có ít ra 6 Chắn (Chíu được tính là hai chắn)
Chú ý mục chíu ù, bạch thủ chi bên dưới.
IV. LUẬT ĐÁNH BÀI
khi chơi, ko được vi phạm những luật sau (nếu vi phạm sẽ bị phạt như trong mục tính điểm):
0. Trái vỉ: lúc ăn cạ, phải lấy quân ăn được dưới chiếu bỏ vào lòng, rồi lấy quân ăn trên tay đặt lên trên quân ăn được. Nếu lại khiến ngược lại: Đặt quân ăn được lên trên quân ăn thì là trái vỉ
(A. Ràng buộc mang bài trên tay)
1. Ẳn treo tranh: Ẳn được thành chắn nhưng lại ăn cạ
Vd: Trên tay với cửu vạn, cửu văn, ăn cửu vạn nhưng lại hạ cửu văn xuống chiếu thành cạ (đáng nhẽ phải hạ chắn cửu vạn)
2. Chíu được nhưng lại ăn thường
Vd: mang 3 quân cửu vạn, bốc được cửu vạn, đáng nhẽ phải chíu thì lại chỉ hạ 1 quân cửu vạn xuống để ăn thường
3. Ẳn chọn cạ: Lấy 1 quân trong cạ sẵn với để ăn cạ
Vd: sở hữu cạ , lấy cửu vạn ăn cửu sách
Chú ý: Trường hợp sở hữu 1 cửu vạn và 2, hoặc 4 cửu văn ko gọi là “có cạ” cửa vạn, văn (Vì cửu văn nằm trong chắn rồi, cửu vạn là quân lẻ). Khi ấy vẫn được lấy cửu vạn ăn cửu sách
4. Ẳn cạ chuyển chờ: Lấy một quân chờ ù để ăn cạ
Vd: Đã có >= 5 chắn, chỉ què cửu vạn, ko với ba đầu. Lấy cửu vạn ăn cửu văn
Chú ý: giả dụ đang chờ ù ba đầu cửu, lại lấy cửu vạn ăn cửu văn thìa là phạm lỗi treo tranh (hoặc ví như cửu văn là quân bốc trong khoảng nọc ra thìa là phạm lỗi bỏ ù)
5. Sở hữu chắn cấu cạ: Lấy một quân trong chắn sẵn với để ăn cạ
Vd: có chắn cửu vạn, ko sở hữu cửu văn, lấy cửu vạn ăn cửu văn
(B. Ràng buộc sở hữu các quân đã bỏ trống ăn)
6. Bỏ chắn ăn chắn: Trước đã bỏ hoang ăn chắn này, giờ lại đòi ăn
7. Bỏ chắn ăn cạ: Lấy một quân – mà trước đó đã bỏ ăn chắn – để ăn cạ
8. Bỏ cạ ăn cạ: Lấy 1 quân – mà trước ấy đã bỏ ăn cạ – để ăn cạ.
9. Bỏ chắn đánh chắn: bỏ trống ăn một con sau lại đánh đúng con đấy
Vd: Trước đã bỏ không ăn cửu vạn, nếu như sau đó lại:
Lấy cửu vạn ăn cửu vạn => lỗi 6
Lấy cửu vạn ăn cửu văn => lỗi 7
Lấy cửu văn ăn cửu sách => lỗi 8
Đánh cửu vạn đi => lỗi 9
(Chú ý: Được lấy cửu văn/ sách để ăn chắn – tức được bỏ cạ ăn chắn)
(C. Buộc ràng sở hữu những quân đã đánh)
10. Đánh cạ ăn cạ: Đã đánh cả 1 cạ (2 quân) đi thì không được ăn bất kỳ cạ nào nữa
Vd: ví như đã đánh cạ , sau lại ăn cạ
11. Xé cạ ăn cạ: Đã đánh một quân, sau ko được tiêu dùng quân hàng đấy để ăn cạ
Vd: Đã đánh cửu vạn, sau lại lấy cửu văn ăn cửu sách
12. Đánh 1 quân rồi sau lại ăn đúng quân đó
13. Đánh đôi chắn đi
Vd: Đánh cửu vạn, sau lại đánh tiếp 1 quân cửu vạn nữa
(D. Buộc ràng mang những quân đã ăn)
14. Ẳn một con rồi sau lại đánh đúng con đấy
15. Ẳn cạ rồi lại ăn chắn cùng hàng
Vd: Đã lấy cửu văn ăn cửu vạn, sau lại ăn chắn cửu (bất kỳ cửu gì)
16. Đánh cạ khi đẵ ăn cạ
Vd: Đã đánh cả tam văn, tam sách đi (đánh cạ), sau đó lại lấy cửu vạn ăn cửu sách (ăn cạ)
17. Ẳn cạ đánh con cùng hàng
Vd: Đã lấy cửu vạn, ăn cửu văn, sau lại đánh cửu sách đi
V. CƯỚC XƯỚNG
Cước:
khi Ù, giả dụ bài ù với những điểm đặc thù thì sẽ được ăn thêm tiền. Điểm đặc thù đó gọi là Cước, chả hạn bài toàn quân đen thì gọi là cước Bạch Định.
Chắn (bí tứ) sở hữu các cước sau:
1. Xuông: Bài ù ko sở hữu gì đặc trưng (không sở hữu cước nào) thì gọi là ù xuông. Tùy theo quy định của làng (tập thể các người chơi gọi là làng), mang thể cho phép ù xuông hay ko.
2. Thông: nếu như ván trước ù và xướng đúng, hoặc ván trước treo tranh, ván sau cũng ù thì ván sau được hô cước thông (nếu hòa, xướng sai, bỏ ù, ù báo hoặc ù láo thì ván sau ko được hô thông)
3. Chì: nếu ù quân ở cửa chì (do mình bốc, hoặc do người khác chíu rồi trả cửa, rồi mình chíu ù)
4. Phá thiên: Lên bài không sở hữu chắn nào, vậy mà sau đó vẫn ù được thì gọi là ù Phá thiên.
5. Thiên Ù: Người mang cái (được chia 20 quân) tròn bài, ù luôn thì gọi là thiên ù
6. Địa Ù: Ù khi chưa qua cửa chì.
Giải thích: + có thể ù quân bốc nọc trước hết, cũng mang thể ù lúc nọc chưa được bốc phát nào (địa chíu ù)
+ nếu như đã qua lượt mình (qua cửa chì) mới ù thì không phải địa ù. Không những thế mang thể lên bài mình chưa chờ ù, nhưng lúc chưa tới lượt mình, mình lại chíu được 1 phát rồi chờ ù. Sau đó mình ù lúc vẫn chưa qua cửa chì thì vẫn là địa ù
7. Chíu: nếu trong ván mình đã chíu 2 phát thì lúc ù được hô “2 chíu”
8. Chíu Ù: Chíu mà tròn bài, ù luôn thì là chíu ù. Bình thường chỉ được phép ù quân bốc từ nọc lên. Riêng chíu ù thì với thể ù quân người khác đánh/ hoặc trả cửa
Chú ý: nếu chíu ù luôn thìa là chíu ù, không được tính con chíu ấy vào để hô “có chíu”
9. Ẳn bòn; 2 ăn bòn: Đã có sẵn chắn (cửu vạn chẳng hạn), tách một quân ra để ăn chắn, sau lại lấy quân còn lại ăn chắn tiếp (=> ăn được hai chắn cửu vạn). Bí quyết ăn đó gọi là ăn bòn.
nếu như trong ván mình ăn bòn hai phát thì hô “2 bòn”
10. Ù bòn: lúc bốc được một quân mà mình mang thể ăn bòn, nhưng lại tròn bài, ù luôn thì là ù bòn (và không được đếm vào số bòn mình ăn)
11. Thiên khai: Trên tay sở hữu 4 quân giống nhau gọi là có thiên khai (Có thể với 0,1,2,3,4, thậm chí 5 thiên khai lúc ù.:D sở hữu bác nào được cước “Thông thiên ù thập thành 5 thiên khai 4 lèo” chưa nhỉ)
12. Thập thành: Bài ù sở hữu 10 chắn
13. Bạch định: Bài ù toàn quân đen
(Trong bí tứ có 20 quân đỏ: bát vạn, bát sách, cửu vạn, cửu sách, chi chi. 80 Quân còn lại là đen)
14. Tám đỏ: Bài ù với đúng 8 quân đỏ
15. Lèo: sở hữu cả cửu vạn, bát sách, chi chi thì gọi là mang lèo. (Có thể mang tối đa 4 lèo)
16. Tôm: sở hữu cả tam vạn, tam sách, thất văn thì là sở hữu tôm.
17. Bạch thủ: nếu thiên ù bạch thủ thì là với 6 chắn, 4 cạ
Còn giả dụ chẳng phải thiên ù thì phải có 5 chắn, 4 cạ, ko mang ba đầu (què một quân), và thêm cả quân ù vào là vừa tròn 6 chắn
18. Bạch thủ chi: Điều kiện như trường hợp Bạch thủ, với quân ù là chi chi
Chú ý: + giả dụ là bạch thủ chi mà hô “bạch thủ” thì vẫn là hô sai
+ Ù chi chỉ được phép ù bạch thủ chi (nếu đang mang > 5 chắn, lẻ quân chi mà làng bốc lên chi thì cũng ko được ù)
19. Kính tứ chi: Bài ù sở hữu đúng 4 quân chi là đỏ
20. Hoa rơi cửa phật: Bài của mình dưới chiếu sở hữu >=1 quân ngũ vạn (hình ngôi chùa), chì bạch thủ nhị vạn (hình hoa đào)
Giải thích: “Bài của mình dưới chiếu với >=1 quân ngũ vạn” tức là mình đã ăn chắn ngũ vạn, hoặc chíu ngũ vạn
21. Tiểu đồng hái hoa: Bài của dưới chiếu sở hữu bát văn (đồng tử), chì bạch thủ nhị vạn (hình hoa).
22. Cá lội sân đình: Giống hoa rơi cửa phật, thay nhị vạn bằng bát vạn. Nghĩa là, bài của mình dưới chiếu có >=1 quân ngũ vạn (đình), chì bạch thủ bát vạn (hình con cá)
23. Cá dancing đầu thuyền: Bài của mình dưới chiếu có ngũ sách (thuyền), chì bạch thủ bát vạn (hình con cá).
24. Ngư ông bắt cá: Trên tay có chi chi (2 chi) và 2 ngũ thuyền, chì bạch thủ bát vạn (hình con cá)
Chú ý:
+ giả dụ xướng cước hoa/ hoặc nhà/ cá lại xướng cả chì và/ hoặc bạch thủ thìa là xướng sai. Không những thế, nếu như xướng chì và/ hoặc bạch thủ mà ko xướng hoa/nhà/cá thì vẫn coi là xướng đúng (nhưng tất nhiên không được tính tiền cước hoa/nhà/cá)
+ mang nơi chơi thêm luật: lúc chia bài ko có chắn nào thì có thể hạ xuống tính là ù xuông hoặc tiếp diễn chơi, nhưng ví như ù được (ăn được 6 chắn và ù) thì được tính bằng tám đỏ lèo hoặc thập thành ==
Giải thích: Giống hoa rơi cửa phật, nhưng thay “chì bạch thủ nhị hoa đào” bằng “chì bạch thủ bát cá”.
25. Nhà lầu xe khá hoa rơi cửa phật: có sẵn chắn ngũ vạn (nhà lầu), chắn tứ vạn (hình cái xe), chì bạch thủ nhị vạn (hoa đào)
Giải thích: “Có sẵn” tức là không phải do ăn được mà với (chia bài đã có sẵn trên tay chắn ngũ vạn, chắn tứ vạn)
Xướng:
khi ù, mình phải đọc tên những Cước mình mang. Việc đọc này gọi là Xướng. Nếu như xướng thừa (sai) Cước mình không mang thì sẽ bị đền tiền, xướng thiếu thì chỉ được ăn phần tiền tương ứng với những cước mình xướng.
các cước xướng cũng cần theo 1 thứ tự logic:
+ Thông, chì hô trước,
+ Ù “kiểu gì”: Thiên ù, địa ù, chíu ù, ù bòn hô tiếp theo. Chỉ hô 1 từ “ù”, chả hạn nếu như vừa địa ù, vùa chíu ù thì hô “địa chíu ù”,
+ Ù “có gì”: có tôm, có lèo, có chíu, sở hữu thiên khai, với ăn bòn hô sau rốt
không những thế, thường làng không bắt lỗi hô ko đúng trật tự (khác sở hữu trong trò tổ tôm, những cụ bắt hô phải đúng thứ tự, với vần, có điệu! (Có) Kinh!)
VI. TÍNH ĐIỂM
Điểm, Dịch
Mỗi cước được quy định tương ứng có số Điểm và số Dịch
khi ù (xướng đúng), dựa vào các cước xướng sẽ tính ra số điểm tổng, nhân tổng này có số tiền cho mỗi điểm sẽ ra số tiền mỗi người thua phải mất cho người ù
Điểm tổng được tính như sau:
+ nếu chỉ xướng một cước thì điểm tổng = Điểm của cước đấy
+ giả dụ xướng phổ biến cước thì điểm tổng = Điểm của cước mang điểm lớn nhất + tổng số Dịch của những cước còn lại
Cước
Điểm
Dịch
Cá dancing đầu thuyền
| Xuông | hai | 0 |
| Thông | 3 | 1 |
| Chì | 3 | một |
| Phá thiên | 12 | 9 |
| Thiên ù | 3 | một |
| Địa ù | 3 | 1 |
| Chíu | 3 | một |
| Chíu ù | 4 | 1 |
| Bòn | 3 | 1 |
| Ù bòn | 4 | 1 |
| Thiên khai | 3 | một |
| Thập thành | 12 | 9 |
| Tám đỏ | 8 | 5 |
| Lèo | 5 | hai |
| Tôm | 4 | 1 |
| Bạch định | 7 | 4 |
| Bạch thủ | 4 | 1 |
| Bạch thủ chi | 6 | 3 |
| Kính tứ chi | 12 | 9 |
| Hoa rơi cửa phật | 20 | 17 |
| tiểu đồng hái hoa | 20 | 17 |
| Cá lội sân đình | 20 | 17 |
| 20 | 17 | |
| Ngư ông bắt cá | 30 | 0 |
| Nhà lầu xe hơi hoa rơi cửa phật | 30 | 0 |
VII. ẲN TIỀN, BÁO
Nghỉ ăn tiền
khi ù, người ù phải hạ bài cho làng rà soát.
nếu như làng phát hiện ra người ù đã phạm lỗi 1 trong các lỗi sau thì người ù ko được ăn tiền:
“Ẳn treo tranh”, “trái vỉ”, “chíu được nhưng lại ăn thường”, “bỏ ù” (trước đấy sở hữu thể ù 1 quân nào đấy nhưng lại không ù, sau mới ù quân khác).
Ù láo, ù báo
Chưa ù mà đã hô ù thì là ù láo
Ù, nhưng trước đó đã phạm lỗi mà không phải là lỗi nghỉ ăn tiền ở trên thì là ù báo
Ù láo hoặc ù báo bị phạt = 8 đỏ 2 lèo. Ù bạch thủ mà không hô bị đền làng
Báo
ví như người chơi phạm một trong những lỗi loại B,C,D ở trên thì làng phát hiện ra ngay. Người đó gọi là bị báo. Lúc bị báo, người này không được đánh hay ù nữa (chỉ bốc/ rồi dưới), và chờ đến lúc ván kết thúc sẽ phải thay làng trả tiền cho người ù
Hy hữu:
+ người ù lại xướng sai thì (những) người báo ko phải trả tiền, nhưng tiền người ù xướng sai chỉ được chia cho các người không báo
+ với nhiều người báo trong một ván: Mỗi người đều mất tiền như là khi chỉ có mình nó báo. Người ù ăn cả
Xướng sai, xướng thiếu
Xướng sai (hoặc thừa) sẽ phải đền tiền cho làng: Đền cho mỗi người bằng số tiền tương ứng với cước mình xướng sai.
Xướng thiếu sẽ chỉ được ăn tiền các cước mà mình đã xướng.
trật tự xướng
+ Thông, chì hô trước.
+ Ù “kiểu gì”: Thiên ù, địa ù, chíu ù, ù bòn hô tiếp theo. Chỉ hô 1 trong khoảng “ù”, chả hạn ví như vừa địa ù, vùa chíu ù thì hô “địa chíu ù”.
+ Ù “có gì”: mang tôm, mang lèo, có chíu, có thiên khai, sở hữu ăn bòn hô sau cùng.
VIII. GÀ
giả dụ chơi gà thì điểm tổng được cộng thêm mang số gà * số điểm cho mỗi gà (thường là 5 điểm)
các (tổ hợp) cước sau được tính gà:
+ Ù bòn bạch thủ hoặc ù bòn bạch thủ chi.
+ Thập thành, (hoặc) kính tứ chi (tính = 8 đỏ 2 lèo).
+ Bạch định (nếu chơi gà rộng) hoặc bạch định tôm (nếu chơi gà hẹp).
+ Tám đỏ (gà rộng) hoặc tám đỏ lèo (hẹp).
+ Bạch thủ chi (có nơi không chơi cước này có gà).
+ Chì bạch thủ.
+ Chì bạch thủ chi tính gà như chì bạch thủ và bạch thủ chi.
+ tiểu đồng hái hoa
+ Phá thiên
=> nếu như hô “ù bòn chì bạch thủ bạch thủ chi” thì bị trừ: 1 (ù bòn bạch thủ) + 1 (ù bòn bạch thủ chi) + 1(chì bạch thủ) + 1 (chì bạch thủ chi) + một (bạch thủ chi) = 5 gà!
Hi vọng có các chỉ dẫn trên mang thể giúp Anh chị em hiểu rõ hơn trong luật chắn.
Xem thêm: Cá cược Esports là gì? Hình thức và cách chơi cá cược Esports
Xem thêm: Hướng dẫn chơi chắn chi tiết nhất cho người mới bắt đầu
